Hoe werkt lithografie?
Lithografie, ook wel steendruk, is een fascinerende en veelzijdige druktechniek die al eeuwenlang wordt gebruikt om hoogwaardige kunstwerken te produceren. Het proces is gebaseerd op het principe dat water en vet elkaar afstoten, en maakt gebruik van een glad geslepen kalksteen van ongeveer 10 cm dik als basis. Hier is hoe het werkt, stap voor stap:
Voorbereiding van de steen: De kalksteen wordt zorgvuldig vlak geslepen om een egaal oppervlak te creëren. Dit is cruciaal, omdat zelfs kleine oneffenheden de afdruk kunnen beïnvloeden. De steen is licht poreus, wat het geschikt maakt voor het absorberen van inkt en water.
Tekenen op de steen: Met vetkrijt, vette inkt of een speciaal penseel wordt een tekening of ontwerp op de steen aangebracht. Het vet in deze materialen trekt in de poriën van de kalksteen, waardoor een afdruk van het ontwerp in de steen wordt vastgelegd. Dit maakt het mogelijk om gedetailleerde lijnen en patronen te creëren.
Chemische behandeling: Na het tekenen wordt de steen behandeld met een mengsel van Arabische gom en salpeterzuur. Dit mengsel dringt in de niet-getekende delen van de steen, waar geen vet aanwezig is, en vormt een wateraantrekkende laag. De getekende, vette delen blijven onaangetast en stoten water af. Dit proces, dat ongeveer een dag duurt om te drogen, zorgt ervoor dat de steen klaar is voor het drukproces.
Voorbereiding voor drukken: De oorspronkelijke tekening wordt verwijderd met terpentine, maar de vette afdruk blijft in de steen achter. De steen wordt vervolgens vochtig gemaakt met een natte spons. Het water hecht alleen aan de niet-vette delen (waar de chemische behandeling is toegepast) en wordt afgestoten door de vette, getekende delen, die droog blijven.
Inkt aanbrengen: Een verfroller wordt gebruikt om drukinkt aan te brengen op de steen. Omdat de inkt vet is, hecht deze alleen aan de droge, vette delen van de steen (de oorspronkelijke tekening). De natte, niet-vette delen blijven vrij van inkt.
Afdrukken: Een vel papier wordt zorgvuldig op de steen gelegd, en het geheel wordt onder hoge druk door een pers gehaald. Dit transfers de inkt van de steen naar het papier, waardoor een nauwkeurige afdruk in één kleur ontstaat.
Meerkleurendruk: Voor litho’s met meerdere kleuren is voor elke kleur een aparte steen nodig, elk met een specifiek deel van het ontwerp. Het papier wordt meerdere keren door de pers gehaald, waarbij elke steen perfect moet worden uitgelijnd om een samenhangend, kleurrijk kunstwerk te creëren. Dit maakt meerkleurige lithografieën bijzonder arbeidsintensief en uniek.
Oplage en afwerking: Het proces wordt herhaald voor elke afdruk in de oplage, die vaak beperkt is om exclusiviteit te garanderen. Na het drukken wordt de steen schoongemaakt en kan deze opnieuw worden gebruikt voor een ander ontwerp.
Deze techniek maakt lithografieën betaalbaar en toegankelijk, terwijl de artistieke kwaliteit behouden blijft. Het resultaat is een kunstwerk dat zowel gedetailleerd als reproduceerbaar is, ideaal voor kunstliefhebbers en verzamelaars.
